सिस्नेरी भञ्ज्याङको कालिका माध्यमिक विद्यालय, जुन नेपालमा प्रजातन्त्रको स्थापना पश्चात् वि.सं. २०१८ सालमा स्थापित भएको थियो, ६ दशकमा नेपालको शैक्षिक प्रगतिको एउटा उत्कृष्ट उदाहरण हो। राणा शासनको अन्त्य र प्रजातन्त्रको आगमनसँगै देशभर शिक्षाको विस्तार गर्ने नीति अनुरूप यो विद्यालयको स्थापना भएको थियो। सुरुवाती दिनहरूमा, यो विद्यालय तल्लो सिस्नेरीको वडा नं. ५ मा एउटा सानो खरको छाप्रोमा सञ्चालन हुन्थ्यो। प्रथम संस्थापक शिक्षकको रूपमा ओखलढुङ्गा जिल्ला माधवपुर घर भएका तारानाथ बरालका छोरा चिरञ्जीवी बराल नियुक्त भएका थिए। विद्यालय सञ्चालनको लागि बलभद्र मगर (कोते मगर) ले बनाएको गाईको गोठबाट कक्षा सञ्चालन गरिएको थियो। त्यस समयका प्रधानपञ्च श्री दिर्घबहादुर खत्रीको संयोजकत्वमा यो विद्यालय प्रारम्भमा सञ्चालन गरिएको थियो। विद्यालयको विकासक्रममा महत्वपूर्ण मोडहरू आए। वि.सं. २०३४ सालमा यो विद्यालय निम्न माध्यमिक तहमा स्तरोन्नति भयो, जसले कक्षा ४, ५, ६ र ७ सम्म पढाइ सुरु गर्‍यो। यो उपलब्धि तत्कालीन प्रधानपञ्च तथा जिल्ला पञ्चायत सदस्य जयबहादुर श्रेष्ठको संयोजकत्वमा सम्भव भएको थियो। त्यसपछि वि.सं. २०४५ सालमा माध्यमिक तहको अनुमति प्राप्त गरी कक्षा ८ सुरु भयो र वि.सं. २०४८ सालमा यस विद्यालयले पहिलो पटक एस.एल.सी. परीक्षा दिलायो। विद्यालयको भौतिक संरचना पनि क्रमशः विकसित हुँदै गयो। वि.सं. २०३० र २०३१ सालमा दोस्रो प्रधानपञ्च विष्णुबहादुर खत्रीको कार्यकालमा दुईतले विद्यालय भवन निर्माण गरिएको थियो। वि.सं. २०४५ सालको भूकम्पपछि यस विद्यालयले पाँचवटा भूकम्प प्रतिरोधी ट्रस भवन प्राप्त गर्‍यो, जसको निर्माणमा स्थानीय समुदायको उल्लेखनीय योगदान रह्यो। वि.सं. २०६४ सालमा विद्यालयले थप प्रगति गर्दै उच्च माध्यमिक तहको सम्बन्धन प्राप्त गर्‍यो र कक्षा ११ र १२ सञ्चालन गर्न थाल्यो। यो उपलब्धि तत्कालीन विद्यालय व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष विष्णुकुमार खड्का र प्रधानाध्यापक मोहनबहादुर बरालको प्रयासबाट सम्भव भएको थियो। वि.सं. २०७२ सालको विनाशकारी भूकम्पले विद्यालयलाई ठूलो क्षति पुर्‍यायो। तर, यस प्रतिकूल परिस्थितिलाई अवसरमा बदल्दै, तत्कालीन संघीय सांसदहरू यज्ञराज सुनुवार र रामहरि खतिवडाको पहलमा जिल्लालाई नै भूकम्प प्रभावित जिल्ला घोषित गराउने कार्य भयो। हालका वर्षहरूमा विद्यालयले उल्लेखनीय प्रगति गरेको छ। वि.सं. २०७५ सालदेखि प्राविधिक धार (सिभिल इञ्जिनियरिङ) अन्तर्गत कक्षा ९ सञ्चालन गर्न थालियो, जुन तत्कालीन वि.व्य.स. अध्यक्ष नवराज खड्का र प्रधानाध्यापक जीवनकुमार नेपालको अगुवाइमा सम्भव भएको थियो। विद्यालयको सबैभन्दा ठूलो उपलब्धि भनेको एसियाली विकास बैंक (ए.डि.बि.) को सहयोगमा निर्मित २४ कोठे दुईवटा आधुनिक भवन हो। यी भवनहरूमा कक्षाकोठा, पुस्तकालय, विज्ञान प्रयोगशाला, कम्प्युटर ल्याब, प्रशासनिक कक्ष, नर्सिङ कक्ष, सिसिटिभी, प्रत्येक कक्षामा स्पिकर, शौचालय, खानेपानी, इन्टरनेट, सोलार, बिजुली बत्ती, टेलिफोन र तारघेराबार जस्ता आधुनिक सुविधाहरू समावेश छन्। यी नयाँ भवनहरू वि.सं. २०८० साल माघ १७ गते शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधि मन्त्री अशोककुमार राईको प्रमुख आतिथ्यतामा उद्घाटन गरिए। विद्यालयको शैक्षिक गुणस्तर सुधारका लागि विभिन्न प्रयासहरू गरिएका छन्। यसमा स्मार्टबोर्ड र कम्प्युटर जडान, पुस्तकालय र विज्ञान प्रयोगशालाको स्थापना, विद्यालयको स्मारिका प्रकाशन र वृत्तचित्र निर्माण जस्ता कार्यहरू समावेश छन्। सुशासनको क्षेत्रमा पनि विद्यालयले महत्वपूर्ण कदम चालेको छ, जसमा नियमित सामाजिक र वित्तीय लेखापरीक्षण गर्ने परिपाटी समावेश छ। विद्यार्थीहरूको प्रोत्साहनका लागि विभिन्न कार्यक्रमहरूमा उत्कृष्ट प्रदर्शन गर्ने विद्यार्थीहरूलाई वार्षिक उत्सवमा पदक, प्रमाणपत्र र नगद पुरस्कारले सम्मान गर्ने गरिएको छ। यस्ता कार्यहरूले विद्यालयको शैक्षिक वातावरणलाई थप उत्प्रेरित र गतिशील बनाएको छ। आफ्नो यात्राको क्रममा, कालिका माध्यमिक विद्यालयले आफ्नो समुदायको परिवर्तनशील शैक्षिक आवश्यकताहरूलाई पूरा गर्न निरन्तर अनुकूलन गर्दै आएको छ। यसले नेपालमा व्यापक सामाजिक परिवर्तनहरूलाई प्रतिबिम्बित गर्दछ र शैक्षिक विकासमा निरन्तर सामुदायिक प्रयासको महत्व प्रदर्शन गर्दछ। एक सानो गाउँले विद्यालयबाट सुरु भएर आधुनिक प्राविधिक शिक्षा प्रदान गर्ने संस्थासम्मको यात्राले नेपालको शैक्षिक क्षेत्रको विकास र चुनौतीहरूको एक मिनी इतिहास प्रस्तुत गर्दछ।